Ιστορία
Η Κύπρος είναι ένα μικρό νησί της Μεσογείου, χωρισμένη σε ακόμα μικρότερα κομμάτια. Η Λευκωσία, η πρωτεύουσά της, είναι η μόνη διαιρεμένη πρωτεύουσα στην Ευρώπη μετά την κατάρρευση του Τείχους του Βερολίνου. Ανάμεσα στις διαχωριστικές γραμμές βρίσκεται το Σπίτι της Συνεργασίας, ένας διακοινοτικός χώρος αφιερωμένος στην οικοδόμηση της ειρήνης, ένα κτίριο που έχει περάσει δεκαετίες διχασμού, το οποίο σήμερα αποτελεί γέφυρα,, με τη δική του ιστορία να διηγηθεί.
Η κινητήρια δύναμη πίσω από αυτήν την καινοτόμα πρωτοβουλία είναι ο διακοινοτικός ΜΚΟ, Όμιλος Ιστορικού Διαλόγου και Έρευνας (ΟΙΔΕ).
Η ιστορία ενός σπιτιού, στο παρελθόν, παρόν και μέλλον…
Αρχές της δεκαετίας του 1950
Στις αρχές της δεκαετίας του 1950, το κτίριο κατασκευάστηκε από την οικογένεια των Μαγκοϊάν για να χρησιμοποιηθεί ως κατοικία αλλά και για να φιλοξενήσει επιχειρήσεις όπως κομμωτήριο, κατάστημα ενοικίασης αυτοκινήτων και στούντιο φωτογραφίας.
1963-1964
Οι διακοινοτικές συγκρούσεις άφησαν τα σημάδια τους στην περιοχή, στις ζωές των κατοίκων και στο ίδιο το κτίριο. Με την τοποθέτηση οδοφραγμάτων εκατέρωθεν, το κτίριο βρέθηκε κυριολεκτικά ανάμεσα στις διαχωριστικές γραμμές. Μαζί με τα οδοφράγματα ήρθε μια νέα παρουσία στην περιοχή: οι ειρηνευτικές δυνάμεις του ΟΗΕ. Η διακίνηση από βορρά προς νότο κατά μήκος του δρόμου, και αντίστροφα, ήταν περιορισμένη.
1974
Η διαχωριστική γραμμή πήρε τη σημερινή της μορφή μετά τη στρατιωτική επέμβαση της Τουρκίας το 1974. Εκείνο το καλοκαίρι, το κτίριο που βρισκόταν ανάμεσα σε διασταυρούμενα πυρά σημαδεύτηκε δραματικά. Ο ιδιοκτήτης και οι ενοικιαστές του αναγκάστηκαν να εκκενώσουν το κτίριο, το οποίο είχε αφεθεί πλέον εγκαταλελειμμένο, να εξιστορεί ιστορίες συγκρούσεων.
1974 και μετά
- Το 1975, οι Τουρκοκύπριοι μετακινήθηκαν στη βόρεια πλευρά της διαχωριστικής γραμμής και οι Ελληνοκύπριοι, στη νότια, ως αποτέλεσμα της Συμφωνίας Ανταλλαγής Πληθυσμών. Σύντομα, η διαχωριστική γραμμή πήρε διάφορα ονόματα, όπως Πράσινη Γραμμή, νεκρή ζώνη, ουδέτερη ζώνη. Και έγινε σύμβολο αντιπαράθεσης.
- Η διακίνηση κατά το σημείο διέλευσης του Λήδρα Πάλας ήταν εφικτή για πολύ λίγα άτομα. Το ξενοδοχείο Λήδρα Πάλας έγινε ο χώρος όπου πολιτικοί είχαν συναντήσεις γύρω από το «Κυπριακό πρόβλημα».
Ήταν επίσης ένα από τα καταλληλότερα μέρη για ομάδες πολιτών και οργανισμούς της κοινωνίας των πολιτών από κάθε πλευρά της ουδέτερης ζώνης, για να βρεθούν και να σχεδιάσουν κοινές δράσεις, καθώς και να μπορέσουν να συναντήσουν άτομα από άλλες κοινότητες στην Κύπρο. - Η ουδέτερη ζώνη, αυτή η αποστρατικοποιημένη λωρίδα γης, εξακολουθεί να υφίσταται από ανατολή προς δύση για 180 χιλιόμετρα, χωρίζοντας το νησί σε βόρεια και νότια πλευρά. Σε ορισμένες τοποθεσίες έχει πλάτος μερικά χιλιόμετρα και σε άλλες μόνο λίγα βήματα.
Απρίλιος 2003
Τον Απρίλιο του 2003, η ουδέτερη ζώνη έγινε για πρώτη φορά μετά από 30 χρόνια προσβάσιμη. Από τα λίγα σημεία διέλευσης που άνοιξαν, το Λήδρα Πάλας ήταν το πρώτο, με εκατοντάδες ανθρώπους να κάνουν ουρές εν αναμονή. Μια νέα δυναμική δημιουργήθηκε στην κοινοτική και διακοινοτική ζωή της περιοχής. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ο Όμιλος Ιστορικού Διαλόγου και Έρευνας (ΟΙΔΕ), μια ομάδα μελετητών, ερευνητών και εκπαιδευτικών σε όλο το νησί, εργαζόταν ήδη για τη δημιουργία ενός ανοιχτού διαλόγου για την ιστορική κατανόηση και τις ανάπτυξη ερευνητικών μεθόδων στην Κύπρο.
2005
Το 2005 o Όμιλος αποφάσισε να μετατρέψει το κτίριο, το οποίο είχε παραμείνει εγκαταλελειμμένο για αρκετές δεκαετίες, σε ένα εκπαιδευτικό και ερευνητικό κέντρο και να το ονομάσει «Σπίτι της Συνεργασίας». Εκείνη την εποχή, αυτή η ιδέα φαινόταν αδύνατη ακόμη και στους πιο αφοσιωμένους υποστηρικτές της διακοινοτικής συνεργασίας.
2007
Παρόλα αυτά, το 2007, η ΟΥΝΦΙΚΥΠ παρείχε στήριξη σε μια άνευ προηγουμένου προσπάθεια από την κοινωνία των πολιτών για την μεταμόρφωση της ουδέτερης ζώνης.
2009
Το 2009, ο Όμιλος έλαβε οικονομική υποστήριξη από το ταμείο European Economic Area Grants και τα Norway Grants (με κύριους υποστηρικτές τις Νορβηγία, Ισλανδία και Λιχτενστάιν) επιτρέποντας στο έργο «Σπίτι της Συνεργασίας» να προχωρήσει.
Φεβρουάριος 2010
Η αναπαλαίωση του κτιρίου έτσι ώστε να μετατραπεί σε ένα διακοινοτικό εκπαιδευτικό και ερευνητικό κέντρο, επεκτάθηκε πέραν της επιδιόρθωσης κατεστραμμένων τοίχων. Με τη φυσική του παρουσία στην ουδέτερη ζώνη, ανάμεσα στις δύο κοινότητες, η μεταμόρφωσή του κτιρίου είχε βαθύτερους συνειρμούς. Απέδειξε ότι οι άνθρωποι, αν και παρέμειναν χωριστά για δεκαετίες, εξακολουθούν να έρθουν κοντά, για να κατανοήσουν, να μάθουν και να δημιουργήσουν μαζί. Η μεταμόρφωση του κτιρίου έδωσε τον χώρο να γίνει ακριβώς αυτό. Οι εργασίες αναπαλαίωσης, λοιπόν, ξεκίνησαν με κυπριακού στυλ συμπεριλαμβάνοντας μπάρμπεκιου και εορτασμούς.
Μάιος 2011
Το Σπίτι της Συνεργασίας άνοιξε επίσημα τις πόρτες του στις 6 Μαΐου 2011, με μια τελετή έναρξης που συγκέντρωσε τους ηγέτες της ελληνοκυπριακής και τουρκοκυπριακής κοινότητας, αλλά και εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών και αξιωματούχους από όλη την Ευρώπη, του Συμβουλίου της Ευρώπης, της Νορβηγίας, Σουηδίας, Ελβετίας και Ολλανδίας. Η μοναδική τετραήμερη γιορτή που σηματοδότησε τα εγκαίνια του Σπιτιού φιλοξένησε συλλογικές προσπάθειες των οργανισμών της κοινωνίας των πολιτών στην Κύπρο, μουσικές παραστάσεις, αθλητικές εκδηλώσεις, εκθέσεις τέχνης, συμπόσιο και προβολές ταινιών.
Σήμερα
Σήμερα το Σπίτι της Συνεργασίας έχει οργανικά εξελιχθεί από ένα εκπαιδευτικό και ερευνητικό κέντρο σε ένα μοναδικό κοινωνικό-πολιτισμικό κέντρο εμποτισμένο με τις ταυτότητες, τις ενέργειες και τις ιδέες των ανθρώπων, όλων των ανθρώπων στην Κύπρο. Σήμερα, αυτό το κτίριο αποτελεί ένα κοινό χώρο όπου συνυπάρχουν πολλά και διαφορετικά αφηγήματα. Έτσι, πλέον εξιστορεί ιστορείς αλλαγής και ελπίδας.
